Τα σκήπτρα της ανωνυμίας του Βασίλη Μπαρούτη

Τα σκήπτρα της ανωνυμίας

Με αφορμή κάποια σχόλια που έφτασαν στα αφτιά μου «ανώνυμα» σε εκπαιδευτικό κέντρο για συμπεριφορά ενός παιδιού, άρχισα να σκέφτομαι την πλεονεκτική θέση που έχει ένας άνθρωπος μέσα στην ανωνυμία της μεγαλούπολης, ανωνυμία που την χαιρόμαστε και εκτιμάμε ιδιαιτέρως σε όσους μας ταιριάζει, σε όσους μας τράβηξαν τα θέλγητρα της ζωής χωρίς προκαταλήψεις και αντίλογο, ή είχαμε ένα αίσθημα έλλειψης στη στενότητα των επιλογών στην ψυχαγωγία και αργότερα στη δουλειά μας ή λόγω διαφορετικής νοοτροπίας ή απλά ότι δεν βρίσκαμε ενδιαφέροντα σε ένα μικρό τόπο όπως αυτός που μεγαλώσαμε.

Οι λόγοι και οι συγκυρίες πολλές και με διαφορετικούς χρωματισμούς για τον καθένα που άφησε τη βολή του και έριξε την πέτρα να κυλίσει όσα χιλιόμετρα φτάνει η απόσταση από τον τόπο του μέχρι τα στενά της Πλάκας και τις υπόγειες διακλαδώσεις του μετρό. Προσωπικά το έζησα σαν φυσικό επακόλουθο λόγω εύρεσης εργασίας και κάποιου κοινωνικού κύκλου που μου πρόσφερε, σε στιγμές ανωνυμίας, όταν ακόμα δεν την άντεχα, μία ευδιάκριτη παρουσία στέγης και ταυτόχρονα μία προτροπή σε βραδινές εξόδους και  φιλικές συναναστροφές που συνεχώς ανανεώνονταν.

Ένα καινούριο ξεκίνημα στην Αθήνα λοιπόν με ούριο άνεμο και με κέφι. Και η ζωή συνεχίστηκε.

Φυσικά στην απαρχή της μετακόμισης μου, δεν κατάφερα να αναλογιστώ τον αριθμό των ανθρώπων που τελικά ήρθαν στην Αθήνα λόγω της δουλειάς τους, όταν αυτή ήταν δουλειά δημοσίου λόγω διορισμού σε κάποια υπηρεσία που υπήρχαν και υπάρχουν σε αφθονία, αποτέλεσμα ενός τεράστιου κρατικού οργασμού προερχόμενο όμως όχι από ερωτική ένωση δύο ξέχωρων όντων με όχημα το πάθος, αλλά από βαθιά αυτοϊκανοποίηση του ίδιου του εαυτού του. Φυσικά σε όσους δεν μας αξίωσε η κάθε λογής σχέση, πελατειακή ή οικονομική για να βρούμε μία ανώδυνη θέση σε διοικητικό ή εκτελεστικό πόστο δημοσίου, χωρίς να αρνηθώ ότι υπάρχουν και δύσκολες θέσεις που απαιτούν ικανότητες και όρεξη, είναι και τι αίσθημα αφοσίωσης έχει καθένας στη δουλειά του, όμως παρόλα αυτά κάποιοι ξε-κουβαληθήκαμε στην πρωτεύουσα γιατί έλειπαν κομμάτια στο πάζλ της πιο παραγωγικής μας ηλικίας και για να τα αναζητήσουμε στον ιδιωτικό τομέα, αφήνοντας τη βολή της πόλης μας, τους γονείς, τα αδέλφια μας, τους φίλους, όσους είχαν μείνει πίσω και τελικά να βουτήξουμε στα βαθιά ντυμένοι μόνο την χαρά του ανεξερεύνητου και του ενθουσιασμού της ανακάλυψης νέων κόσμων και περιπετειών. Τελικά αφού η μοίρα είχε καλό σκοπό και δεν μας βούλιαξε στη θύελλα των απομιμήσεων μιας πολλά υποσχόμενης καριέρας, στην χειρότερη κάποιοι απλά επέστρεψαν στο πατρικό τους, ή τουλάχιστον μας άφησε να ξεμακρύνουμε τάχα σιωπηλά, τελικά μας έριξε σε μία ξέρα από όπου καλά αράξαμε στο παρόν, μία δεκαετία κρίσης, εκφοβισμού και εκβιασμών, επιλογή μας να το πεις ήταν και δεν ήταν, θολός ο ορίζοντας και τα νερά ρηχά, κάτι να ψυλλιαζόμασταν θα έπρεπε με αυτά και με αυτά, δεν το λες και ταξίδι κάτι σαν ναύλο δανεικό σε σχεδία προκάτ το λες και τα ΙΚΕΑ δίπλα είναι αν θες βάζεις και κανένα καναπέ γωνία να βλέπεις με τα παιδιά πιτζαμο-ήρωες τις Κυριακές.

Έχεις όμως και μία ανησυχία, δεν θες το παιδί σου να φάει τα μούτρα του, καλά μέχρι εδώ.

Οι επιλογές μας ήταν άπλετες και τώρα έχουν περιοριστεί στο τι θα φορέσουμε και που θα πάμε να παίξουν τα μικρά, χωρίς να απαριθμήσουμε τις δυσκολίες στην καθημερινότητα και το στενάχωρο χρόνο που μπορούμε να αφιερώσουμε σε αυτούς που μας έχουν πιο πολύ ανάγκη, συμπεριλαμβάνοντας και τον εαυτό μας μέσα.

Στην διάρκεια αυτής της νέας πορείας λοιπόν ως γονείς πλέον αναδύεται πλήθος νέων γνωριμιών σαν να πρόκειται για ανθισμένο κήπο που όπου και να κοιτάξεις έχεις όλων των λογιών τα χρώματα και τις μυρωδιές που αποκαλύπτονται απλόχερα μπροστά σου. Οι συναναστροφές δηλαδή είναι άφθονες και οι ευκαιρίες για μία μικρή ανταλλαγή απόψεων αν και κυρίως περιστρέφονται γύρω από τις συνήθειες και το μεγάλωμα του νέου βλαστού, έχουν και αυτά μία καινούρια αίσθηση ανακάλυψης αλλά και σύνδεσης με μία συλλογικότητα.

Δυστυχώς όμως, μετά από συζητήσεις σε παιδότοπους και άλλα ανώνυμα ή άχρωμα οικογενειακά στέκια, τείνω να πειστώ, ότι ο καθένας από εμάς μεγαλώνει τα παιδιά του σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες, συνδυαστικά με τις τάσεις τις εποχής, ενίοτε ακολουθώντας πιστά και κατά γράμμα τις συμβουλές του παιδιάτρου ο οποίος στρογγυλοκάθεται ως αυθεντία στο ρόλο του. Ακόμα μία ξέρα στο πέλαγος της ανωνυμίας. Αν μάλιστα τολμήσουμε να παρεκκλίνουμε των γραμμών που θέτουν οι ανώνυμοι παντογνώστες, για παράδειγμα μην δίνοντας ένα φάρμακο που θεωρούμε επικίνδυνο λόγω αλλεργιών ή άσχημων αντιδράσεων του οργανισμού ή αντιμετωπίζουμε ένα ιατρικό συμβάν στρεφόμενοι στην ομοιοπαθητική ή απλά αγκαλιάζουμε μία συμπεριφορά του παιδιού μας που είναι διαφορετική και δεν στεγάζεται στην κοινωνική ομοιομορφία του συνόλου αλλά κρούει τον κώδωνα ψυχικών διαταραχών στους ειδικούς, με λίγα λόγια αν δεν υπακούσουμε στις καθεστηκυίες οδηγίες τότε λοιπόν να είμαστε έτοιμοι για την άρση της ανωνυμίας και την κοινωνική κατακραυγή από τον περίγυρο που αυτόματα μετατρέπεται σε κλοιό και μας σφίγγει για να αναγκαστούμε να συμμορφωθούμε με τους κανόνες της πλειοψηφίας.

Έτσι λοιπόν όσο είναι ακόμα νωρίς και κάνουμε τα πρώτα βήματα σε ένα νέο περιβάλλον όπου εμπλέκονται τρίτα πρόσωπα, μάθαμε να κρυβόμαστε για να μην κρινόμαστε.

Επιστρέφοντας λοιπόν στην αναζήτηση της συναναστροφής, συνειδητοποίησα ότι πολλοί έχουν αναφερθεί στις επιλογές μου ευκαταφρόνητα κρατώντας επιδεικτικά τα σκήπτρα της ανωνυμίας τους.

Παρόλο που ξέρουν ότι τους ίδιους το κουτσομπολιό δεν τους αγγίζει γιατί έχουν χρόνια που άφησαν τα πάτρια εδάφη και συμπεριφέρονται σαν κοσμοπολίτες, ταξιδεύοντας ή εμπλουτίζοντας τις γνώσεις τους με σπουδές και σεμινάρια. Ένα γαϊτανάκι γνώσεων και εμπειριών φούσκωσε τα στήθη τους και τους έκανε ειδήμονες γνωρίζοντας τους όσα ψυχικά χαρίσματα έχουν μοντέρνο άκουσμα και την κοινωνική επιταγή να τα εφαρμόσουν στους αγράμματους γύρω τους ξένους. Κρίμα όμως γιατί σκέπασαν με νεωτεριστική γνώση τα αισθήματα που κρατούσαν φυλαγμένα στην επαρχιώτικη ζωή τους και σε όποια σημεία αυτή η γνώση είναι λειψή, την συμπληρώνουν με τις συνταγές της μαμάς ή μία πρόχειρη αναζήτηση στο GOOGLE.

Είναι και εκείνοι που έχουν κατακλύσει την πρωτεύουσα από τα βουνά και τους κάμπους με τον ενθουσιασμό του δραπέτη και δεν χάνουν ευκαιρία να επευφημούν τους απανταχού διαφωτιστές μόλις βλέπουν έναν τίτλο κάτω από το όνομα στο κουδούνι του ιατρείου ή στον παιδικό σταθμό ή στο κέντρο ψυχικής υγείας που πάνε το παιδί τους. Ο ύφαλος που έχουν σκαλώσει είναι μία ψευδαίσθηση δική τους, δεν υπάρχει, έχει απλά το όνομα της αδιαφορίας από κάτω κρυμμένο στα μαύρα νερά, πρέπει να πέσεις μέσα και να βραχείς για να το σβήσεις, γιατί από έξω είναι όλα βολικά, ακόμα και το tablet που ως γνωστή συνταγή νεωτερισμού, ηρεμεί τα παιδιά και να κάνει να κάθονται δίπλα σου στην ταβέρνα σα σκυλάκια, τυπική συμπεριφορά των απανταχού εθισμένων στο internet όμως καλά ενημερωμένων ενηλίκων που θεωρούν φυσική προέκταση του χεριού τους μία συσκευή αρκεί να έχει το προσωνύμιο «smart».

Είναι λοιπόν αστείοι αλλά επικίνδυνοι για αυτό πλέον προσέχουμε. Θα υποστηρίξουν κάθε ευκόλως καλοστημένη πρόταση αρκεί να μην παρεκκλίνουν της πορείας τους, η οποία πρόταση μπορεί να κάνει τα παιδιά πειραματόζωα γιατί ένα καινούριο φάρμακο, εμβόλιο, αντιβίωση είναι τελικά κατάλληλα για ένα ανοσοποιητικό που βρίσκεται στα σπάργανα, ακόμα και Atarax για το βήχα μου έχει συστήσει γιατρός(;) ή και για την συγκομιδή του ύπνου. Οτιδήποτε σε αιώρημα πόσιμο αρκεί να προέρχεται από φαρμακευτικά εργαστήρια και να μην έχει αλλεργικές παρενέργειες και το δίνει η κυρά Κατίνα στο γιο της τον Πετράκη, γενικά είναι αξιόπιστο. Οποιαδήποτε μέθοδος όταν εφαρμόζονται τεχνικές άμεσης δράσης, καταπολέμησης των συμπτωμάτων και όχι του προβλήματος εν γένει και που το συστήνει η κυρά Φρόσω με προτροπή του ψυχιάτρου της, είναι μια χαρά, μας κάνει φέρε το εδώ και αυτό. Άλλη τακτική επίσης μπορεί να εντάξει τα μικρά παιδιά σε μία γενικευμένη «κουλτούρα» βίας, γιατί πρέπει να μάθει να αμύνεται και να επιτίθεται το νήπιο και κατακλύζουν τα «καράτε» από τεσσάρων ετών, οπότε σίγουρα είναι μία δοκιμασμένη συνταγή.

Μπορεί να μιλάνε ακόμα και για σεξ αναπαράγοντας το μοντέλο ότι ο άντρας πρέπει να έχει εμπειρίες για να επιβεβαιωθεί ο ρόλος του και έχει ακουστεί από επίδοξους πατεράδες προς το γιο τους ότι θα βγαίνουν μαζί για γκόμενες και υπάρχει φυσικά άπειρη ανοχή στα επεξεργασμένα τρόφιμα, στην επεξεργασμένη σκέψη, στα επεξεργασμένα όνειρα του παιδιού. Γιατί βολεύει.

Στην πράξη αν μεγαλώσουμε ανθρώπους ανθεκτικούς στα αντιβιοτικά με κεντρισμένο ανοσοποιητικό σύστημα, με επιθετική συμπεριφορά που ζουν σε μία εικονική πραγματικότητα και κοιμούνται με ιατρικά βοηθήματα, τότε μπορεί να μην είμαστε και τόσο εντάξει, τουλάχιστον όμως βαδίζουμε στα όρια του φυσιολογικού γιατί οι περισσότεροι το ίδιο κάνουν.

Οι επιλογές λοιπόν μειώνονται και η ανωνυμία αυξάνεται στρέφοντας την ασπίδα της πάνω μας. Δεν τη διαπερνάει τίποτα, πίσω από μία πόρτα, τελικά βρίσκεται όχι ένας προοδευτικός τρόπος σκέψης, ένα πρόσωπο που μεριμνά, μία ευκαιρία για συναναστροφή αλλά μια συμπεριφορά αγέλης, μία υποβιβαστική πρόταση, μία δεικτική συμπεριφορά, αν φυγαδεύσεις τις επιλογές σου μακριά από το κατεστημένο εσύ ή το παιδί σου ακόμα και αν είναι δύο-τριών ετών, έχει διαμορφώσει υπόσταση και θεωρείται ήδη υποδεέστερο από τον θαμώνα της αδιαλλαξίας που έτυχε να έχει μία θέση αλληλο-εξάρτησης μαζί του ή που θα πρέπει να σου επιβάλει το τι θα φάει ή το τι θα μάθει και τελικά το παιδί σερβίρεται μόνο σαν συνοδευτικό των γονιών, των δασκάλων, των ιατρών και είναι υποχρεωμένο να μην αλλάξει τους γευστικούς θύλακες των γραναζιών ύπαρξης του συστήματος που υπηρετούν όλοι ανώνυμα με τίτλους και ιδιοκτησίες γνώσης αλλά όχι ιστορικής μνήμης και συναισθήματος.

Τελικά όλα καλά είναι εφόσον εφαρμόζονται και ψηλώνει το νήπιο, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχούμε. Πρόσφατα αναφερόμενος σε λουκανοπιτάκια που είδα να σερβίρονται σε παιδικό πάρτι και είπα ότι είναι ακατάλληλα για τα παιδιά, άκουσα και ένα: «έλα μωρέ και εμείς αυτά τρώγαμε και μεγαλώσαμε μια χαρά». Ε, ναι και το 1950 οι γιατροί πρότειναν το κάπνισμα για στομαχικές διαταραχές χωρίς να έχουν στηριχτεί σε έρευνες ή σε οτιδήποτε επιστημονικό, κάτι που τελικά γύρισε μπούμερανγκ, όχι γιατί το προωθούσαν χωρίς φόβο και πάθος οι επιταγές του συστήματος αλλά επειδή το κατάπιναν αμάσητο οι ανώνυμες μάζες μετατρέποντας το μηχανισμό σκέψης και κρίσης σε μηχανισμό κατανάλωσης συνηθειών, εθισμών και φόβων.

Όπως τότε έτσι και τώρα έχει ξεδιπλωθεί ένας ακόμα πιο πολύπλοκος μηχανισμός αφομοίωσης των επεξεργασμένων ουσιών ως απαραίτητων για την υγεία και μακροζωία του καταναλωτή και συνδυάζεται περίφημα με ένα μηχανισμό εξαναγκασμού, που πλέον εδρεύει σε καίριες θέσεις του συστήματος, νουθετώντας από μωρό την ύπαρξη της διαφορετικότητας και της ελεύθερης βούλησης.

Και κοίτα που λέγαμε ότι τελικά τώρα που έχουμε τη δυνατότητα και μας προσφέρεται η γνώση, τα παιδιά μας είναι τυχερά γιατί θα καρπωθούν τους κόπους μας και θα γίνουν αρωγοί της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο. Να γελάσουμε ανώνυμα ή να το κάψουμε και αυτό στις ανάγκες της σύγχρονης εποχής; Αυτής που θέλει να καταδικάσουμε τη νεότητα στην ανυπαρξία των γεύσεων, των αποστειρωμένων συνθηκών της ψευδής πραγματικότητας και στη χειραγώγηση των μαζών του δυτικού κόσμου.

Ελπίζω πως όχι. Ελπίζω να δώσουμε στην γενιά που βαδίζει τώρα το κατώφλι της παιδικής ηλικίας, όχι μόνο αντιβιώσεις, επεξεργασμένα τρόφιμα, συσκευές high tech, κόκκινο κρέας, internet, παιχνίδια με όπλα και ένα πτυχίο αλλά πράγματα και ερεθίσματα που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον, θα προτρέψουν στην αγάπη και την κοινωνικοποίηση, θα προσδίδουν περισσότερη έμφαση στην κριτική ικανότητα παρά στην στείρα γνώση.

Και είναι δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο το έργο του κάθε φροντιστή ή γονέα να μάθει στα παιδιά του να μην δέχονται με ευχαρίστηση ό,τι διαθέτει το κατάστημα συμπεριφορών της γειτονιάς μας που είναι ανοιχτό νύχτα μέρα αλλά να ακονίσουν τις πραγματικές ικανότητες τους και να ζουν αυτόνομα, ευχάριστα, κυρίως δημιουργικά, σαν φυσικό επακόλουθο της ζωής είτε τη ζήσουν ανώνυμα είτε επιλέξουν να σκέφτονται και να αισθάνονται δυνατά και χωρίς σκήπτρα.

Γκράφιτι : Γιώργος Πέππας (Peg) // Αυλωνάρι

Φωτογραφία : Νίκος Δαμίγος