ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΝΙΣΤΡΙΟΣ ΧΡΥΣΟΧΟΟΣ και Ένας Πίνακας ...

Ένα άρθρο από την τοπική εφημερίδα «Διρρεύματα»  του 1987 με τίτλο :

 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΝΙΣΤΡΙΟΣ ΧΡΥΣΟΧΟΟΣ ή ΧΡΥΣΟΦΟΣ ΙΑΤΡΟΦΙΛΟΣΟΦΟΣ  

και ένας πίνακας ''Η Κυριακάτικη αγορά των Κονιστρών στα χρόνια του Μεσοπολέμου''

του Βασίλη Διακάκη 

Α. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΝΙΣΤΡΙΟΣ ΧΡΥΣΟΧΟΟΣ ή ΧΡΥΣΟΦΟΣ

ΙΑΤΡΟΦΙΛΟΣΟΦΟΣ (1755-1837)

Κείμενο από τη σχετική διάλεξη του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Εμμανουήλ Σαγκριώτη, εκφωνημένη το 1936 στην Ακαδημία Αθηνών.

Το αρχικό κείμενο είναι γραμμένο στην άκρα καθαρεύουσα.

Η διασκευή του κειμένου στη σημερινή καθομιλούμενη γλώσσα έγινε από τον 

Βασίλη Διακάκη το 1987 για την τοπική εφημερίδα «Διρρεύματα».

Ο Γεώργιος Χρυσοχόος ο Κονίστριος γεννήθηκε στην κωμόπολη των Κονιστρών Ευβοίας περίπου το 1753. Του δόθηκε το επώνυμο Χρυσοχόος ή Χρυσοφός, από την εργασία που ασκούσε ο πατέρας του Νικόλαος ο Χρυσοχόος. Ο χρόνος της γέννησης του Γεωργίου Χρυσοχόου εκτιμάται και βεβαιώνεται από τον σχολάρχη της Κύμης Καλλίνικο Αντωνιάδη που εκφώνησε τον επικήδειο του Γ. Χρυσοχόου γύρω στα 1837 στις Κονίστρες, αφού γνωρίζουμε ότι το 1835 έκανε ο Γ. Χρυσοχόος τη διαθήκη του σε ηλικία περίπου 82 ετών.

Μόλις ο Γεώργιος τελείωσε το πρώτο υποτυπώδες σχολείο στις Κονίστρες, στάλθηκε από τους φτωχούς γονείς του στο Άγιον Όρος για ευρύτερη εκπαίδευση υπό την προστασία κάποιου συγγενούς ιερομονάχου. Έγκαιρα όμως ο Γ. Χρυσοχόος παραιτείται αυτής της προστασίας και μεταβαίνει στη Μολδαβία στην πόλη Ιάσιο και έπειτα στο Βουκουρέστι όπου τον περίμενε κάποιος άλλος συγγενής που ήταν έξαρχος της μονής της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους.

Στη Μολδαβία σπουδάζει με επιμέλεια τα Ελληνικά γράμματα και όπως έδειξε η άριστη επίδοσή του, διψούσε κυριολεκτικά για τη μάθησή τους. Πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι κατά την Τουρκοκρατία η Ελληνική παιδεία αφήνει τα φυσικά σύνορα της πατρίδας μας και εστιάζεται σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης, όπου οι Έλληνες λόγιοι εγκαθιστούν σπουδαία κέντρα των Ελληνικών γραμμάτων στα μέσα περίπου του 17ου αιώνα.

Στη Μολδοβλαχία ενηλικιώνεται ο φιλόπονος και φιλόπατρις σπουδαστής από τις Κονίστρες και μετά το τέλος των εγκύκλιων βασικών σπουδών του, με την οικονομική συνδρομή πλουσίων Ελλήνων ομογενών, μεταβαίνει στο Πατάβιον (Πάντοβα) της Ιταλίας για να σπουδάσει ιατρική και φιλοσοφικές επιστήμες. Η ιατρική σχολή τότε ήταν άρρηχτα συνδεδεμένη με τις φιλοσοφικές επιστήμες, γιαυτό ονομάστηκε Ιατροφιλόσοφος. (Εδώ φαίνεται φούντωσε μέσα του η φλόγα που είχε ανάψει στη Μολδοβλαχία, για τον υπέρ της Ανεξαρτησίας της πατρίδας, αγώνα μια φλόγα που είχε ανάψει στις καρδιές όλων των Ελλήνων του εξωτερικού).

Η διάρκεια των σπουδών του στην Πάντοβα στη ιατροφιλοσοφική σχολή, ήταν τετραετής. Μάλιστα δε όταν ήταν τελειόφοιτος, έτυχε να πεθάνει ο καθηγητής των Ελληνικών γραμμάτων του Πανεπιστημίου της Πάντοβας, του αναθέτουν να διδάξει ως αναπληρωτής καθηγητής για κάποιο χρονικό διάστημα, τα Ελληνικά γράμματα.

Μετά το τέλος των σπουδών του αριστεύει στην διπλωματική του εξέταση και με επαίνους αναγορεύεται ιατροφιλόσοφος. Το δίπλωμά του σε σχήμα βιβλικής μεμβράνης ή παπύρου, γραμμένο στη Λατινική γλώσσα όπως συνήθιζαν τότε τα Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, έχει χρονολογία 1778 και έχει δωριθεί από τους κληρονόμους του Κονίστριου στον καθηγητή Εμμ. Σαγκριώτη ο οποίος εκπόνησε και την παρούσα διάλεξη.

Μετά την Πάντοβα ο Γεώργιος Χρυσοχόος Κονίστριος στοχεύοντας σε ανώτερες ακόμη σπουδές, έρχεται γι' αυτό το σκοπό στο Παρίσι. Εδώ γνωρίζεται με διαπρεπείς Γάλλους επιστήμονες της εποχής εκείνης, προάγεται επιστημονικά και συνδέεται μάλιστα με τον πρύτανη του πανεπιστημίου, ο οποίος δωρίζει στον Χρυσοχόο πολλά χρήσιμα βιβλία από την πλούσια βιβλιοθήκη του, όπως ο ίδιος εξομολογείται αργότερα στους συμπολίτες του, όταν επανήλθε στις Κονίστρες. (Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι η απόκτηση βιβλίων εκείνη την εποχή ήταν εξαιρετικά δύσκολη, διότι η αγορά τους ήταν πολύ ακριβή).

Δεν γνωρίζουμε πόσο χρόνο παρέμεινε στο Παρίσι, αλλά η επάνοδός του στη γενέτειρά του (όπως γνωρίζουμε από μαρτυρίες), έγινε όχι πριν το 1784-1785.

Έρχεται στις Κονίστρες με περιβολή Παρισινού γιατρού, φέροντας και τα βιβλία του. Σκόπευε εδώ στη γενέτειρά του να ασκήσει το ιατρικό λειτούργημα επ' ωφελεία της ίδιας του της ιδιαίτερης πατρίδας, αλλά οι συμπολίτες του βλέποντας μετά αρκετά χρόνια τον Χρυσοχόο να επιστρέφει χωρίς χρήματα, αλλά με άφθονα βιβλία, παραξενεύτηκαν και τον κακολογούσαν με ειρωνεία: " Να και ο γιος του Χρυσοφού, τόσα χρόνια στο εξωτερικό, ήλθε και αντί να φέρει χρήματα έφερε βιβλία!"

Ο ιατροφιλόσοφος Χρυσοχόος τότε απογοητευμένος και μη ανεχόμενος τις άδικες μομφές, αποφάσισε να εγκαταλείψει την πατρίδα και να επιστρέψει πάλι στη Μολδοβλαχία που ήταν από χρόνια γνωστός και έχαιρε μεγάλης εκτίμησης. Αρχίζει λοιπόν τότε στο Ιάσιο και το Βουκουρέστι να ασκεί το ιατρικό έργο με τέτοια επιτυχία ώστε γρήγορα εξαπλώνεται παντού η φήμη του και η κυβέρνηση εκεί τον διορίζει ιατρό του νομού( κάτι σαν τον νομίατρο), ανταμείβοντας τη μεγάλη του αξία ενώ παράλληλα του δωρίζει την επικαρπία, όσο ζούσε, ενός μεγάλου και προσοδοφόρου κτήματος παρά τον ποταμό Προύθο, για να μπορεί να ζει αξιοπρεπώς. Σε μικρό χρονικό διάστημα γίνεται εύπορος ασκώντας με επιτυχία το δύσκολο ιατρικό λειτούργημα. Όμως, κάποιο χειμώνα, πλημμυρίζει ο Προύθος, παρασέρνει και καταστρέφει όλη την παραγωγή του κτήματος. Φυσικά το γεγονός αυτό μπορεί να έφερε οικονομικά λίγο πίσω τον Κονίστριο, αλλά τον εδίδαξε ότι "δεν είναι επιτρεπτό να κερδίζει άφθονα χρήματα, εμπορευόμενος την επιστήμη. Την καταστροφή αυτή θεωρεί ο ευσεβής Κονίστριος, έργο της Θείας Πρόνοιας και αποφασίζει να εγκαταλείψει τη Βλαχία καθώς και το καταστραμμένο κτήμα. Πού όμως να καταφύγει; Στη γενέτειρά του; Όχι! Εκεί τον είχαν αποδοκιμάσει. Διανοείται τότε να επεκτείνει τον κύκλο της δραστηριότητάς του ώστε να ωφελήσει γενικότερα την πατρίδα του. Γιαυτό έρχεται στη Χαλκίδα αφού πρώτα πέρασε σύντομο χρονικό διάστημα στην Κωνσταντινούπολη. Πρέπει να πούμε εδώ ότι οι καιροί κοντοζύγωναν την επανάσταση του έθνους και απαιτούσαν την εγκατάστασή του στην πόλη της Χαλκίδας, διότι εδώ στη Χαλκίδα την εποχή εκείνη ζούσαν επιφανείς οικογένειες όπως οι οίκοι των Μάτζαρη, Οικονόμου, Αποστολίδη γενικού της Εύβοιας δημογέροντος (από το Αυλωνάρι), Καρύδα, Αδάμ, πρωτοσύγγελου Βαρλαάμ και άλλων, με τους οποίους εύκολα έρχεται ο Κονίστριος σε επαφή μαζί τους και συμβαίνει να μυηθούν αυτοί στα της Φιλικής Εταιρείας στην οποία ίσως ήταν ήδη μυημένος ο Κονίστριος από την Μολδοβλαχία .

Εδώ στη Χαλκίδα λοιπόν λίγο μετά το 1815 αποφασίζει ο Κονίστριος Χρυσοχόος να ιδρύσει δική του ελληνική σχολή στην οποία στέλνουν τα παιδιά τους όλοι οι προύχοντες της πόλης, αλλά και πολλοί απλοί πολίτες.

Η σχολή αυτή λειτουργεί με επιτυχία και ευδοκιμεί να διασκορπίσει το φως των ελληνικών γραμμάτων, ενώ παράλληλα εξάπτει τον εθνικό ενθουσιασμό εξυπηρετώντας αφάνταστα τις εθνικές ανάγκες αυτής της εποχής. Οι καρποί όμως της παιδείας (όπως συμβαίνει σχεδόν πάντοτε) διαφαίνονται μετά αρκετό χρόνο. Μ’ άλλα λόγια στη σχολή αυτή του Κονίστριου εφοίτησαν πολλοί και σπουδαίοι λόγιοι που αναδείχτηκαν αργότερα, όπως π.χ. ο πατέρας των αδελφών Αλεξάνδρου και Βελισσαρίου Οικονόμου, Ιωάννης Οικονόμου που έγινε γερουσιαστής μετά την απελευθέρωση. Όμως τα χρόνια αυτά η καχυποψία και οι υπόνοιες των διοικητικών στελεχών της Χαλκίδας και η διάβρωσή τους από διάφορους κόλακες, δεν επιτρέπει αρκετά την πρόοδο του εκπαιδευτικού έργου.

Ο τότε αρχιερατεύων στη μητρόπολη Ευρίπου, Γρηγόριος ο Αργυροκαστρίτης, ίσως από φόβο κολακεύοντας την ηγεσία της πόλης, διαβάλλει σ’ αυτούς τη σχολή του Κονίστριου, ότι αναπτύσσει επαναστατικές τάσεις στη νεολαία. Η διαβολή αυτή ήταν τόσο ισχυρή ώστε η σχολή έκλεισε και ματαιώθηκε το σπουδαίο έργο της. Όπως ήταν φυσικό, ο Κονίστριος Χρυσοχόος αγανάκτησε κατά του μητροπολίτη Ευρίπου και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Χαλκίδα ερχόμενος στην Κύμη.

Εδώ οι Κουμιώτες πρόκριτοι συνδράμουν ώστε να αναλάβει ο Κονίστριος να επανιδρύσει τη σχολή του με τον όρο να συγκεντρώσει τουλάχιστον 100 μαθητές. Πρόθυμα και γρήγορα συμπληρώνεται και με το παραπάνω ο αριθμός των μαθητών και η νέα σχολή του ιατροφιλόσοφου στην Κύμη αρχίζει με το ίδιο εθνικό πρόγραμμα να λειτουργεί και να ακμάζει. Αλλά και πάλι το έργο της ανακόπτει ο ίδιος ιεράρχης Γρηγόριος σε κάποια περιοδεία του στην Κύμη. (Πρέπει να αναφέρουμε εδώ ότι την εποχή αυτή ο επίσκοπος Ευρίπου έγινε επίσκοπος όλης της Εύβοιας μέχρι το 1817 αφού είχε χηρεύσει η επισκοπή της Καρυστίας, στην οποία εγκαθιδρύθηκε επίσκοπος το 1817 ο Νεόφυτος. Προσκαλεί τότε στην Κύμη ο Γρηγόριος τους γονείς των μαθητών και διαβάλλει τον Χρυσοχόο ότι τάχα διδάσκει την αθεϊαν, μια διαβολή και κατηγορία πολύ εύκολη αλλά και πολύ αποτελεσματική για το σκοπό που επεδίωκε κατά τους ευσεβείς εκείνους χρόνους. Μάλιστα η διαβολή αυτή έγινε ευπρόσδεκτη από τους γονείς των μαθητών, διότι παρεξηγήθηκε η ειλικρίνεια, η φιλοπατρία, το θάρρος και η τόλμη του ιατροφιλόσοφου στο να ελέγχει κάθε δεισιδαιμονία και εσφαλμένες συνήθειες που κυριαρχούσαν στο λαό εκείνης της εποχής, επιζητώντας και προβάλλοντας αντί αυτών, διορθώσεις στηριγμένες στη λογική και την επιστήμη. Άλλωστε ο ίδιος ήταν αποδεδειγμένα πιστός τόσο στο θρήσκευμα όσο και στη φιλοπατρία.

Όταν περιόδευσε ο επίσκοπος Εύβοιας Γρηγόριος στην Κύμη ήταν μεγάλη εβδομάδα. Μετά την διακαινίσημον εβδομάδα που έπρεπε να αρχίσουν κανονικά τα μαθήματα, ούτε ένας μαθητής δεν προσήλθε στη σχολή. Ερωτά τότε ο Κονίστριος, όταν έμαθε τη νέα διαβολή του επισκόπου, για πιο λόγο απέσυραν τα παιδιά τους από το σχολείο, παρά την υπόσχεση που είχαν δώσει, του είπαν: «Δεν θέλουν να έρθουν, Τι να κάνουμε; Να τα σκοτώσουμε;» «Α όχι!» είπε «να μην τα σκοτώσετε, αλλά να τα αφήσετε να γίνουν σαν και σας!».

Λυπημένος λοιπόν ο Κονίστριος καταφεύγει πάλι στη γενέτειρά του Κονίστρα και περιορίζεται εδώ να ασκεί το έργο του ιατρού και του δασκάλου φιλότιμα και φιλάνθρωπα χωρίς το παραμικρό κέρδος. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι παρ’ όλες τις οικονομικές καταστροφές που έπαθε, από την πλημμύρα του ποταμού Προύθου στη Μολδοβλαχία μέχρι και το κλείσιμο των σχολών του στη Χαλκίδα και την Κύμη, είχε ακόμη κάποια ευπορία από την εργασία του στη Μολδοβλαχία.

Εδώ στις Κονίστρες πέρασε ένα στάδιο της ζωής του πολύ δύσκολο γιατί χρειάστηκε μεγάλη ψυχική δύναμη, ακεραιότητα του ήθους του, αξιοζήλευτη φιλοπονία, καρτερικότητα στα δεινά που είχε πάθει, αλλά και φιλοπατρία τόση όση απαιτούσαν ο καιρός και οι περιστάσεις. Εδώ στις Κονίστρες τον βρίσκει καθώς πλησιάζει να ξεσπάσει η μεγάλη θύελλα της επανάστασης του γένους.

Η επανάσταση του 1821 βρήκε τον ιατροφιλόσοφο στις Κονίστρες όπου ζούσε ταπεινά και ασκούσε δωρεάν το ιατρικό λειτούργημα, αλλά οι φιλότιμοι συγχωριανοί του πρόσφεραν οικειοθελώς ότι μπορούσε ο καθένας από το υστέρημά τους (καθιερωμένη ήταν στις ιατρικές επισκέψεις εκείνο τον καιρό, μια κότα ή κουνέλι).

Ήταν εύθυμος, πολλές φορές χαριτολογούσε με τους απλούς Κονιστριάτες, ανθρώπους του μόχθου, αλλά ήταν ειλικρινής και δίκαιος, ασφαλής συμβουλάτορας αλλά και αλάθητος κριτής.

Την εποχή αυτή, σε σχετικά μεγάλη ηλικία, έχοντας ανάγκη και στήριγμα στη ζωή του, νυμφεύεται μια έξυπνη, λογική και καλή γυναίκα Κονιστριάτισσα, με ανάλογη ηλικία που την έλεγαν Σοφία.

Ο γάμος αυτός ήταν αναγκαίος και πολύ χρήσιμος, γι’ αυτόν να έχει στήριγμα στα γηρατειά του, αλλά και για 'κείνην η οποία πολύ γρήγορα έμαθε να παρασκευάζει φάρμακα και να τον βοηθά μ’ αυτόν τον τρόπο στο ιατρικό του λειτούργημα. Μάλιστα όταν αργότερα ο ίδιος αρρώστησε από δεινή αρθρίτιδα και άλλες γεροντικές παθήσεις, η πρόθυμη και αφοσιωμένη αυτή γυναίκα, του στάθηκε με την περιποίησή της και τα φάρμακα που παρασκεύαζε η ίδια με βότανα της περιοχής, πολύτιμη στο να ανακουφίζει τον άνδρα της Γεώργιο Κονίστριο από τους πόνους και τις παθήσεις αυτές. Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο μεγάλη γνώση στην παρασκευή φαρμάκων από βότανα απέκτησε η αγράμματη αυτή γυναίκα, ώστε πολλοί πάσχοντες από διάφορες παθήσεις, κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, ζητούσαν τη βοήθειά της. Ο ίδιος ο ιατροφιλόσοφος επίτηδες πολλές φορές και χάριν αστειότητας (γιατί όπως είπαμε του άρεσε να αστειεύεται), για να την επαινέσει, συνήθιζε να λέει « Η Σοφία μου είναι πραγματική σοφία!». Ακόμη και εκείνοι που πίστευαν στα διάφορα ξόρκια και αφορισμούς κατέφυγαν στον Κονίστριο γιατρό για να ωφεληθούν από τα φάρμακα των βοτάνων τα οποία χρησιμοποιούσαν πάνω από είκοσι τέσσερις αιώνες πριν οι αρχαίοι Έλληνες, την εποχή του Ασκληπιού και του Ιπποκράτη.

Η μεγάλη όμως αγάπη του Κονίστριου ήταν το διδασκαλικό έργο στα παιδιά των συμπολιτών του, άτυπα μεν χωρίς να ιδρύσει σχολή εκ νέου και χωρίς αμοιβή, αλλά πολύ καρποφόρα όπως ομολογούν οι γονείς των μαθητών της περιοχής Κονιστρών. Το έργο τούτο της διδασκαλίας του στην Κονίστρα έρχεται τώρα στα 1924 η επανάσταση που είχε αρχίσει στην Πελοπόννησο πριν τρία περίπου χρόνια, να το διακόψει.

Όπως εξιστορεί ο ιστορικός της Εύβοιας Ναθαναήλ Ιωάννου, ο Γεώργιος Χρυσοχόος Κονίστριος δεν έμεινε αμέτοχος στον αγώνα που έκανε το έθνος ενάντια στην Τούρκικη σκλαβιά, αλλά απεναντίας συνδράμει το έργο τούτο όπως ακριβώς άρμοζε σε έναν ευπατρίδη λόγιο άνδρα που παρείχε υπηρεσίες και γνωμοδοτήσεις καίριες και οδηγίες μεγάλης σημασίας για την έκβαση του αγώνα.

Τόσο εκτιμήθηκε η γνώμη του από τους αρχηγούς της επανάστασης στην Εύβοια, που ζητούσαν σχεδόν πάντα τη γνώμη του και σχεδόν τίποτε δεν γινόταν χωρίς την συμβουλή και την έγκριση του Κονίστριου.

Φαίνεται ακόμη ότι και με τον πρώην διώκτη του ιεράρχη Ευρίπου Γρηγόριο συνεργάστηκε σε θέματα της Επανάστασης διότι όπως αναφέρουν ιστορικές πηγές το 1821 ο Γρηγόριος περιόδευσε στην Καρυστία (ενώ από το 1817 είχε εγκατασταθεί στην Καρυστία ο επίσκοπος Νεόφυτος) μαζί με τον μουσελίμη Χαλκίδος και χωρίς την θέλησή του ενθάρρυνε τους λόγους του μουσελίμη προς το κοινόν, να υποταχθεί στην οθωμανική κυβέρνηση και να απέχει από κάθε επαναστατική δραστηριότητα και ότι ο Σουλτάνος παρέχοντας εγγυήσεις θα συγχωρήσει την πρώτη παρεκτροπή. Η αλήθεια είναι ότι ο ιεράρχης μυστικά ενεθάρρυνε τον αγώνα και ήρθε μυστικά σε επαφή με πολλούς, μεταξύ αυτών και τον Κονίστριο στον οποίο μίλησε με ελεύθερη γλώσσα υπέρ της επανάστασης την οποία στο εξής υπέθαλπε και εμψύχωνε. Όταν το 1821 ο Ομέρ Μπέης της Καρύστου επιτίθεται κατά της Κύμης για να καταστείλει την επανάσταση και οι ολιγάριθμοι επαναστάτες Έλληνες με αρχηγό τον Γ. Βαλτινό συγκεντρώθηκαν στα χωριά Κήπους, Πασσά(Άγ.Βλάσσης) και Λόκα, όμως αδυνατούσαν να αμυνθούν και δεν ήξεραν τι να κάνουν, ο Γεώργιος Χρυσοχόος συμβούλευσε τους οπλαρχηγούς να ζητήσουν βοήθεια από το ελληνικό στρατόπεδο που ήταν εγκαταστημένο στα Βρυσάκια και ιδιαίτερα από τον αρχηγό του στρατοπέδου, οπλαρχηγό της Εύβοιας, Αγγελή Γοβιό. Συντάσσει ο Κονίστριος Χρυσοχόος τα γράμματα προς τον Αγγελή Γοβιό τα οποία κομίζει στα Βρυσάκια ο ανεψιός του Κονίστριου Γεώργιος Ψυχογιός που ήταν γραμματέας του και πρώην μαθητής του. (Ο Γεώργιος Ψυχογιός ήταν ανεψιός του Κονίστριου, γιος της αδερφής του). Ας σημειωθεί εδώ πως ο Γεώργιος Ψυχογιός, διετέλεσε μετά την απελευθέρωση πρώτος Δήμαρχος του Δήμου Κονιστρίων, περί το 1833 περίπου). Κομίζει λοιπόν ο Γ. Ψυχογιός στα Βρυσάκια και παραδίνει ιδιοχείρως στον οπλαρχηγό Αγγελή Γοβιό την επιστολή του Κονίστριου και ο μεν Αγγελής ήρθε πράγματι στο χωριό Λόκα και βοήθησε τους επαναστάτες του Βαλτινού, καταδιώκοντας τους Τούρκους του Ομέρ Μπέη, αλλά λόγω επείγουσας έκτακτης ανάγκης που παρουσιάστηκε, επέστρεψε άπρακτος ο Αγγελής Γοβιός στα Βρυσάκια και αργότερα όταν σκοτώθηκε στα Στύρα πολεμώντας κατά των οθωμανών ο Ηλίας Μαυρομιχάλης (γιος του Πετρόμπεη), αναλαμβάνει την αρχηγία της επανάστασης της Καρυστίας ο Νικόλαος Κριεζώτης, ο οποίος οργάνωσε στο Παλαιοχώριο δωδεκαμελή εφορεία της επαρχίας που έμελλε να φροντίζει για την τροφή, τους μισθούς και άλλων εφοδίων των Ελλήνων μαχητών της επανάστασης, στην επιτροπή αυτή συμμετέχει ο Κονίστριος μαζί με τον ιεράρχη Καρυστίας Νεόφυτο έχοντας πάντα ως γραμματέα του τον πιο πάνω μαθητή και ανεψιό του Γεώργιο Ψυχογιό που έμελλε μετά την απελευθέρωση της Εύβοιας να γίνει ο πρώτος Δήμαρχος Κονιστρίων. Αυτά είναι γνωστά από την ιστορία της επανάστασης της Εύβοιας, του αρχιμανδρίτη Ναθαναήλ Ιωάννου που καταγόταν από το χωριό Πήλι της Εύβοιας και ήταν ο ιεροκήρυκας της μητρόπολης Κυκλάδων στη Νάξο.

Μάλιστα στο σημείο αυτό έχουμε ένα δυσάρεστο περιστατικό στο οποίο ευτυχώς τη λύση έδωσε και πάλι ο Κονίστριος. Συγκεκριμένα οι αδελφοί Αστέρη από την Κύμη, ο ένας πρόεδρος της δωδεκαμελούς επιτροπής και ο άλλος μέλος, πλαστογραφούν και σφραγίζουν με τη σφραγίδα της επιτροπής έγγραφο με το οποίο ζητούν από την υπέρτατη ελληνική διοίκηση, την απομάκρυνση από την αρχηγία του Νικόλαου Κριεζώτη και αντικατάσταση αυτού από τον Βάσο Μαυροβουνιώτη. Την πλαστογραφία αποκάλυψε στην υπέρτατη διοίκηση και κατάφερε να απορρίψει το πλαστό αίτημα ο ιατροφιλόσοφος Κονίστριος.

Ακόμη όμως πιο φανερή γίνεται η ανάμειξη του ιατροφιλοσόφου εις τον υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνα με την συμμετοχή του στην πρώτη Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου καθώς και στην δεύτερη του Άστρους της Κηνουρίας. Όπως αναφέρει ο ιστορικός της Εύβοιας Ναθαναήλ Ιωάννου, εκλέχτηκε παραστάτης για την επαρχία Καρυστίας στις συνελεύσεις της εθνοσυνέλευσης, ο ιατρός Γεώργιος Κονίστριος Χρυσοχόος και για την επαρχία Χαλκίδος ο Δημήτριος Αποστολίδης.

Στην πρώτη εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου που έγινε την 1η Ιανουαρίου 1822 πρόεδρος της εθνοσυνέλευσης ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ψηφίστηκε το πρώτο προσωρινό πολίτευμα της ελεύθερης Ελλάδος. Ο ιατρός Χρυσοχόος συμμετέχει και ψηφίζει το πρώτο πολίτευμα με υψηλό φρόνημα και φιλοπατρία ως παραστάτης Καρυστίας, φορώντας όμως πολύ απλά ρούχα τα συνηθισμένα καθημερινά ρούχα του Κονιστριάτη κάπως αταίριαστα με την προσωπικότητά του και τις επιστημονικές του γνώσεις που σπάνια τις είχε ΄Ελληνας εκείνη την εποχή.

Συμπληρώνει η παράδοση πως οι άλλοι παραστάτες περιφρόνησαν τον Κονίστριο εξ αιτίας της ευτελούς φορεσιάς του. Κάποια στιγμή ο Κονίστριος ζήτησε το λόγο να μιλήσει στη συνέλευση. Στην αρχή αποφεύγουν να του δοθεί ο λόγος, νομίζοντες ότι πρόκειται για κάποιο εκκεντρικό αγράμματο χωρικό, ανάξιο να λάβει το λόγο.

΄Οταν όμως του δόθηκε τελικά ο λόγος και αρχίζει να μιλά με ευφράδεια και σύνεση προφέροντας άριστα σαν αηδόνι την ελληνική γλώσσα υποδεικνύοντας τα δέοντα αλλά και καίρια προβλήματα που θα αντιμετώπιζε η πατρίδα, προτείνει ότι η Συνέλευση οφείλει να ζητήσει για το δυσχερή και άνισο αγώνα, την συνδρομή και την προστασία των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, τότε η έκπληξη ζωγραφίζεται στα πρόσωπα όλων των παρευρισκομένων στην εθνοσυνέλευση. Η αξία της ομιλίας του εκτιμήθηκε και ελήφθη σοβαρά υπ’ όψιν. Μάλιστα δε σύμφωνα με την παράδοση, μετά το πέρας της ομιλίας του Χρυσοχόου, τον πλησίασε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και του είπε με χαμηλή φωνή « Ή μίλαγε όπως φοράς ή φόραγε όπως μιλάς!».

Τα επαναστατικά όμως γεγονότα στην Εύβοια κατά το 1824 είναι άσχημα. Η επανάσταση εδώ σβήνει μετά την κάμψη των επαναστατών από τις οθωμανικές επιδρομές. Τότε ο Κονίστριος βαρυνόμενος και από τα γηρατειά του καταφεύγει στην Σκύρο για λόγους ασφάλειας. (Πρέπει να διευκρινιστεί εδώ πως πνευματικοί άνθρωποι με κύρος όπως ο Κονίστριος κινδύνευαν να εξοντωθούν από τους Τούρκους διότι ήταν οι φυσικοί αρχηγοί, διαφωτιστές που ασκούσαν τεράστια επιρροή στο λαό, είχαν υψηλό πατριωτικό φρόνιμα, αφοσιωμένοι στην επανάσταση που γνώριζαν να εμψυχώνουν τους μαχητές. Λέγεται δε ότι έκανε αυστηρή παρατήρηση στη γυναίκα του Σοφία επειδή δεν του έστειλε στη Σκύρο τα βιβλία του που θεωρούσε

ως τον σπουδαιότερο θησαυρό του, παρά μόνο μερικά ασήμαντα σκεύη που χρησίμευαν μόνο στις καθημερινές του ανάγκες.

Μετά λίγους μήνες και ενώ η κατάσταση στην Εύβοια αρχίζει να γίνεται καλύτερη από πλευράς επανάστασης, επιστρέφει από τη Σκύρο στις προσφιλείς του Κονίστρες περίπου το 1830 όπου αρχίζει πάλι να ασκεί όσο ήταν δυνατόν το ιατρικό και διδασκαλικό του έργο, μέχρι και το θάνατό του (περίπου το 1837).

Επομένως ο Κονίστριος Χρυσοχόος και το καθήκον του προς την πατρίδα εκπλήρωσε κατά τους δύσκολους καιρούς της επανάστασης, αλλά οι πολύτιμοι καρποί που πρόσφερε στο έθνος ήταν οι πολυπληθείς λόγιοι μαθητές του κατά τις τρεις περιόδους του διδασκαλικού του έργου. Γιατί εκτός από τους γιους των προυχόντων της Χαλκίδας τους οποίους μόρφωσε και στη γενέτειρά του Κονίστρα το διδασκαλικό του έργο ευδοκίμησε.

Αναφέρουμε εδώ μερικούς Κονιστριάτες και Κουμιώτες μαθητές του που διαπρέψανε, ιδιαίτερα από την τρίτη διδακτική του περίοδο, όπως:

Ο γερουσιαστής Ιωάννης Οικονόμου, ο Νικόλαος Γεωργικόπουλος, πατέρας των μετέπειτα επιτυχημένων εμπόρων αδερφών Γεωργικόπουλων, ο Ιωάννης Σπυρόπουλος πατέρας του μετέπειτα ιατρού Σπυρόπουλου, ο Ιωάννης Μπαλάφας πατέρας πολιτευτών της Καρυστίας, ο γέροντας Τάκης πατέρας του μετέπειτα συμβολαιογράφου Τάκη, ο ανεψιός του, Γεώργιος Ψυχογιός που προαναφέραμε, πρώτος Δήμαρχος Κονιστρίων, αλλά και άλλος ανεψιός του ο Χρίστος Νικολάου Κάραλης πατέρας του μεγαλέμπορου και βουλευτή Νικολάου Κάραλη ο οποίος έδωσε αρκετές πληροφορίες στον καθηγητή Εμμανουήλ Σαγκριώτη περί το 1930 τη διάλεξη του οποίου σας εξιστορώ. Ο Νικόλαος Κάραλης κατοικούσε στο χωριό Κακολύριον (Ταξιάρχες) και έστελνε το γιο του Χρίστο στον Κονίστριο ζητώντας απ' αυτόν τη μόρφωση του παιδιού του. Βλέποντας όμως ο Νικόλαος Κάραλης το Χρίστο πολύ ζωηρό γιατί έκανε διάφορες άσκοπες τρέλες της ηλικίας του, ρωτούσε συχνά τον Κονίστριο, πως πάει ο γιος του, ο Κονίστριος βεβαίωνε τον πατέρα ότι "πηγαίνει καλά". "Μα αυτός είναι ζουρλός" έλεγε ο πατέρας και "κάνει πολλές τρέλες!". "Ζουρλός είσαι συ και όχι το παιδί! Τι θέλεις να κάνει; Ότι κάνεις εσύ που είσαι γέροντας;" απαντά ο δάσκαλος.

Είναι γεγονός ότι ο Χρίστος Ν. Κάραλης ήταν σαν μαθητής πολύ ζωηρός και διασώθηκε σε μας το εξής περιστατικό. Επειδή εκείνο τον καιρό τα μέσα της γραφής αλλά και της ανάγνωσης ήταν υποτυπώδη έως ανύπαρκτα, η γραφή όλων σχεδόν των μαθημάτων ελλείψει βιβλίων και ιδιαιτέρως των μαθηματικών προβλημάτων,γινόταν στις νεροκολοκύθες, οι οποίες καθαριζόντουσαν και αποξηρένοντο, για γραφίδες χρησιμοποιούσαν καλάμι ή φτερό πτηνού και έγραφαν στη λεία επιφάνεια της νεροκολοκύθας και για μελάνι χρησιμοποιούσαν κάποιο είδος μπογιάς υφαντών, ή το μαύρο υγρό της σουπιάς. Γράφει λοιπόν κάποια προβλήματα μαθηματικών ο Κονίστριος στη νεροκολοκύθα και τα δίνει στο μαθητή Χρίστο Κάραλη για να τα λύσει. Αυτός όμως αντί να ασχοληθεί με τη λύση τους, έπαιζε δένοντας τη νεροκολοκύθα στην ουρά μιας γάτας η οποία στην προσπάθειά της να απελευθερωθεί έσπασε την κολοκύθα και εξαφανίστηκε. Κατόπιν τούτου ο μαθητής με άλυτα τα προβλήματα δεν επανήλθε στο δάσκαλο την ώρα που έπρεπε. Ο δάσκαλος έμαθε όμως τι συνέβη και αφού κάλεσε το μαθητή, με χάρη τον έπεισε να ομολογήσει τον τρόπο, πως κατάφερε να δέσει στην ουρά της γάτας την κολοκύθα, χωρίς καν να τον μαλώσει. Πολλές φορές έπαιρνε αφορμή το γεγονός αυτό που το διηγείτο στους φίλους του γελώντας ο Κονίστριος με το κατόρθωμα του μηθητή του. Η παράδοση αυτή έχει εξακριβωθεί ότι αληθεύει όπως ακριβώς την ακούσαμε.

Δικαιώθηκε ωστόσο ο δάσκαλος ότι ο μαθητής του Χρίστος Ν. Κάραλης "πηγαίνει καλά στα μαθήματα" αφού αργότερα έμελλε να αναδειχθεί λογιότατος, σπουδαίος επιτυχημένος έμπορος και διαπρεπής σε κάθε δημόσια υπηρεσία που του ανατέθηκε, έλαβε βαθιά γνώση της ελληνικής γλώσσας από τον θείο του Κονίστριο παρ' όλη την έλλειψη διδακτικών μέσων και μεθόδων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο εν λόγω βουλευτής Χρ. Ν. Κάραλης διδάχτηκε από το θείο του τόσο την ιταλική όσο και τη γαλλική γλώσσα, γεγονός αρκετά εντυπωσιακό να συμβεί κάτι τέτοιο και επί των ημερών μας.

Γύρω στα 1830 ο Κονίστριος γέροντας πια δεν μπορούσε να σηκωθεί από το κρεβάτι του έπασχε από αρθρίτιδα βαριάς μορφής και από άλλες γεροντικές παθήσεις, δέχεται όμως με ανακούφιση την απλοϊκή και ακούραστη φροντίδα της ενάρετης γυναίκας του Σοφίας.

Πρέπει να σημειώσουμε κι' άλλη διένεξη που είχε ο ιατροφιλόσοφος περί τα έτη 1830-32, με τον διάδοχο του Γρηγορίου, ιεράρχη Ευρίπου Ιάκωβο τον Λέσβιο όταν ο τελευταίος ανέλαβε και την επισκοπή Καρυστίας όταν χήρεψε η θέση του μητροπολίτη Καρυστίας και περιόδευσε το 1831 στις Κονίστρες , αξίωσε να αφαιρέσει πολύτιμο χρυσό περιζώνιο από τον πτωχό ναό της Αγίας Μαρίνας. Οι επίτροποι και οι άλλοι προύχοντες μη έχοντες το θάρρος να αντισταθούν στην πράξη αυτή του Ιακώβου, ανέφεραν το γεγονός στο Χρυσοχόο ο οποίος κάλεσε τον ιεράρχη στο σπίτι του ( αφού δεν μπορούσε να σηκωθεί από το κρεβάτι του), τον παρακάλεσε με ευγένεια αρχικά και κατόπιν έντονα με αγανάκτηση αφού ο ιεράρχης δεν εννοούσε να επιστρέψει το κλοπιμαίο ιερό κειμήλιο. Δεν γνωρίζουμε αν τελικά το επέστρεψε, αυτό όμως που γνωρίζουμε είναι ότι ύστερα από αυτή τη συνάντηση ο Κονίστριος ήταν εκνευρισμένος.

Ο θάνατος του Γεωργίου Χρυσοχόου του Κονίστριου επήλθε περίπου μεταξύ 1837-1838. Τον επικήδειο όπως προαναφέρθηκε εκφώνησε ο σχολάρχης Κύμης Καλλίνικος Αντωνιάδης.

Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν η διαθήκη του Κονίστριου εκτελέστηκε. Με τη διαθήκη αυτή ο Κονίστριος αφήνει μέρος της περιουσίας του για την ίδρυση σχολείου στις Κονίστρες. Είναι όμως βέβαιο ότι ο ανεψιός του Χρίστος Ν. Κάραλης, έγινε κάτοχος της βιβλιοθήκης και γενικός κληρονόμος του θείου του (αφού ο ίδιος ο Κονίστριος δεν απέκτησε παιδιά ). Πολλά Δε από τα βιβλία του διέσωσε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ο γιος του Χρίστου Κάραλη Νικόλαος Χρ. Κάραλης μεγαλέμπορος της Κύμης και Βουλευτής παρέδωσε στον καθηγητή Εμμανουήλ Σαγκριώτη πολλά αντικείμενα του Χρυσοχόου μεταξύ των οποίων και το δίπλωμά του όπως προαναφέρθηκε.

Δεν αναφέρεται από ιστορικούς αλλά ούτε η παράδοση μνημονεύει αν ο Κονίστριος είχε συγγραφικό έργο, διασώθηκαν όμως μερικά εύθυμα πεζά και ποιήματα τα οποία

εγκατέλειψε ο γέροντας σε απλά χειρόγραφα εξ αντιγραφής κάποιου μαθητή του, τα οποία συνέταξε ο γέροντας για να διασκεδάσει την ανία του γήρατός του. Όσον αφορά τα γλωσσικά ζητήματα που τότε άκμαζαν ακολούθησε μάλλον μια μέση πορεία όπως αυτή που υπέδειξε ο Αδαμάντιος Κοραής.

Πολλοί λόγιοι μαθητές του έλαβαν υψηλές θέσεις στο νεοσύστατο κράτος, όπως ο Κονιστριάτης Γ.Α. Λιανόπουλος μαθηματικός που διορίστηκε διευθυντής της εμπορικής σχολής της Χάλκης, αλλά και νεώτεροι επιστήμονες ιατροί, νομικοί, φιλόλογοι και άλλοι.

Σήμερα 182 χρόνια μετά το θάνατό του ο Γεώργιος Χρυσοχόος Κονίστριος αναπαύεται στην παλιά Άγια Μαρίνα κάτω από τον παλιό επαρχιακό δρόμο Χαλκίδας – Κύμης και κάτω από το σημερινό ναό της Αγίας Μαρίνας εκεί που ήταν το παλιό νεκροταφείο μαζί με όλους τους άλλους σύγχρονούς του Κονιστριάτες.

(αναδημοσίευση από την Ομάδα : Κούμη Ιστορίες Ανάκατατες)

Β. Πίνακας 

Η αγορά των Κονιστρών στα χρόνια του Μεσοπολέμου

Ζωγραφική : Βασίλης Διακάκης 

ακρυλικό σε καμβά 70 εκ. x 50 εκ.

Γ. Βιογραφικό 

Βασίλης Διακάκης 

Γεννημένος στην Αθήνα πέρασε τα παιδικά του χρόνια στις Κονίστρες της Εύβοιας (περιοχής Κύμης), σπούδασε μαθηματικά στο Καποδιστριακό πανεπιστήμιο των Αθηνών, εργάστηκε ως καθηγητής και διευθυντής στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Ερασιτέχνης φωτογράφος από το 1966 μέχρι σήμερα.

Η πρώτη του δουλειά, καθαρά καλλιτεχνική, είναι η έκδοση από το Δήμο Κύμης το 2010, του έργου: «ΚΥΜΗ – Ματιές σ' έναν κόσμο που χάνεται». Πρόκειται για φωτογραφικό λεύκωμα με 116 ασπρόμαυρες φωτογραφίες, τραβηγμένες από τον ίδιο, με έμφαση τις ασχολίες και τα επαγγέλματα των κατοίκων, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τα θαυμάσια τοπία της Κύμης.

Με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε σχετικά πρόσφατα. Το 2011 ο Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός τον βραβεύει με το δεύτερο πανελλήνιο βραβείο ποίησης για την ποιητική συλλογή με τίτλο «Μεγαλέξανδρος». Το 2012 ο ίδιος σύλλογος τον τιμά με τον πρώτο έπαινο για το παρόν έμμετρο θεατρικό έργο του, με τίτλο «Terra Movetur (Η Γη κινείται)».